ก่อนจะเก็บกระเป๋าเช็ควัคซีนกันหรือยัง? "เที่ยวทั้งทีอย่าลืมเพิ่มภูมิคุ้มกันไปด้วย!

วันที่ 9 ธันวาคม 2568 - 23:59 น.

ก่อนจะออกเดินทางไปท่องเที่ยวต่างประเทศ หลายคนอาจให้ความสำคัญกับเรื่องการจองตั๋ว ที่พัก หรือการเตรียมเสื้อผ้าและกล้องถ่ายรูป แต่สิ่งหนึ่งที่ไม่ควรมองข้ามคือ "สุขภาพ" โดยเฉพาะการเตรียมความพร้อมด้านภูมิคุ้มกันผ่านการฉีดวัคซีนบทความนี้ได้รับเกียรติจาก นพ.วีรยุทธ ตะโนรี (ว.40915) แพทย์เฉพาะทางด้านเวชปฏิบัติทั่วไป ศูนย์ตรวจสุขภาพ โรงพยาบาลนวเวช มาให้ความรู้เกี่ยวกับการลดความเสี่ยงจากโรคติดเชื้อที่อาจพบเจอในประเทศปลายทาง เพื่อให้คุณดูแลตนเองและคนรอบข้างได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม

1. กลุ่มเสี่ยงที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ บุคคลบางกลุ่มมีความเปราะบางและต้องใส่ใจเรื่องสุขภาพมากเป็นพิเศษในการเดินทางทั้งในประเทศและต่างประเทศ ได้แก่: ผู้สูงอายุและผู้ที่มีโรคประจำตัว เด็กเล็กและสตรีมีครรภ์และ ผู้ที่ไม่เคยตรวจสุขภาพมาก่อน (กลุ่มนี้ถือเป็นกลุ่มเสี่ยงสำคัญเพราะอาจไม่รู้ว่าตนเองมีภาวะแฝงอะไรบ้าง)

ดังนั้น จึงขอแนะนำให้ "ตรวจสุขภาพก่อนการเดินทาง" เพื่อประเมินความเสี่ยงที่แท้จริงและรับคำแนะนำในการดูแลตนเองอย่างถูกต้อง

2. วัคซีนพื้นฐานที่จำเป็น ไม่ว่าจะเดินทางไปที่ใด การสร้างภูมิคุ้มกันพื้นฐานให้ครบถ้วนเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัวหรือมีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ ควรได้รับวัคซีนดังต่อไปนี้: วัคซีนไข้หวัดใหญ่:ควรฉีดกระตุ้นปีละ 1 ครั้ง วัคซีนคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน (dTAP):ควรฉีดกระตุ้นทุก 10 ปี วัคซีนหัด-คางทูม-หัดเยอรมัน (MMR):สำหรับผู้ที่ยังไม่เคยเป็นโรคหรือได้รับวัคซีนไม่ครบ วัคซีนไวรัสตับอักเสบเอ (Hepatitis A):แนะนำเป็นพิเศษ เนื่องจากโรคติดต่อผ่านอาหารและน้ำดื่มที่ไม่สะอาด ซึ่งเป็นความเสี่ยงหลักของนักเดินทาง วัคซีนไวรัสตับอักเสบบี (Hepatitis B):ติดต่อผ่านเลือดและสารคัดหลั่ง ป้องกันไว้เผื่อกรณีเกิดอุบัติเหตุฉุกเฉินหรือเจ็บป่วยที่ต้องเข้ารับการรักษาในต่างแดนและวัคซีนเฉพาะกลุ่มเสี่ยง:เช่นวัคซีนงูสวัด (Shingles) และวัคซีนป้องกันโรคปอดอักเสบ(Pneumococcal) แนะนำสำหรับผู้สูงอายุหรือผู้มีโรคประจำตัวเรื้อรัง

3. วัคซีนเฉพาะทางของแต่ละประเทศ นอกจากวัคซีนพื้นฐานแล้ว ควรพิจารณาฉีดวัคซีนเพิ่มเติมตามความเสี่ยงของโรคในแต่ละประเทศปลายทาง ดังนี้: เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (เช่นเวียดนามลาวกัมพูชา):ควรพิจารณาฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบเอโดยเฉพาะหากมีแผนรับประทานอาหารริมทาง (Street Food) หรือเดินทางในพื้นที่ชนบท แอฟริกาและอเมริกาใต้:"จำเป็น" ต้องฉีดวัคซีนไข้เหลือง (Yellow Fever) ซึ่งบางประเทศกำหนดให้ผู้เดินทางต้องมีใบรับรองการฉีดวัคซีนจึงจะสามารถเข้าประเทศได้ (แนะนำเพิ่มเติม: ควรพิจารณาฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าแบบป้องกันล่วงหน้าหากมีแผนการเดินทางที่ต้องใกล้ชิดหรือสัมผัสกับสัตว์) ยุโรปและสหรัฐอเมริกา:เน้นวัคซีนไข้หวัดใหญ่โดยเฉพาะการเดินทางในช่วงฤดูหนาวที่มีการระบาดสูงและตะวันออกกลาง:หากเดินทางไปแสวงบุญหรือเยี่ยมเยียนญาติควรตรวจสอบข้อกำหนดเรื่องวัคซีนป้องกันโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ (Meningococcal Vaccine) ซึ่งบางประเทศ เช่น ซาอุดิอาระเบีย มีข้อบังคับให้ฉีดในช่วงประกอบพิธีฮัจญ์

4. การวางแผนฉีดวัคซีนและปรึกษาแพทย์เพื่อให้วัคซีนทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ควรเข้ารับคำปรึกษาจากแพทย์หรือคลินิกเวชศาสตร์การเดินทางล่วงหน้าอย่างน้อย 4-6 สัปดาห์ก่อนเดินทาง โดยมีระยะเวลาที่ควรคำนึงถึงดังนี้: วัคซีนทั่วไป:ควรฉีดอย่างน้อย 2 สัปดาห์ก่อนเดินทางเพื่อให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันได้ทัน และวัคซีนพิษสุนัขบ้า:กรณีฉีดเพื่อป้องกันแบบล่วงหน้า (Pre-exposure prophylaxis) อาจจำเป็นต้องฉีดให้ครบ 3 เข็มในกลุ่มที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ ซึ่งจะใช้เวลาประมาณ 21 วัน จึงควรเผื่อเวลาให้มากกว่าวัคซีนชนิดอื่น

5. เตรียมพร้อมก่อนบิน: ยา ประกัน และข้อมูล นอกจากการฉีดวัคซีนแล้ว การเตรียมตัวด้านอื่นๆ ก็สำคัญไม่แพ้กัน: ยาประจำตัวและใบรับรองแพทย์:เตรียมยาโรคประจำตัวให้เพียงพอและควรพกใบรับรองแพทย์ (Medical Certificate) ภาษาอังกฤษกำกับไปด้วย โดยเฉพาะยาแก้ปวดหรือยาจิตเวชที่มีส่วนผสมของสารควบคุม รวมถึงควรพกยาสามัญประจำบ้านติดตัวไปด้วย ประกันสุขภาพ:ควรทำประกันสุขภาพการเดินทาง (Travel Insurance) เพื่อความอุ่นใจหากเกิดการเจ็บป่วยฉุกเฉิน และ เช็คสภาพแวดล้อม:ตรวจสอบสภาพอากาศและสถานการณ์โรคระบาดในพื้นที่ที่จะไปเพื่อเตรียมอุปกรณ์ป้องกันได้อย่างเหมาะสม

6. การดูแลสุขอนามัยระหว่างเดินทางเมื่ออยู่ต่างแดน การ์ดอย่าตก เพื่อลดความเสี่ยงในการรับเชื้อโรค:จดจำเบอร์โทรฉุกเฉิน (Emergency Call):ควรบันทึกเบอร์ฉุกเฉินของประเทศปลายทางไว้ในโทรศัพท์ยึดหลัก"กินร้อนช้อนกลางล้างมือ":ปฏิบัติอย่างเคร่งครัด และสวมหน้ากากอนามัย:เมื่อต้องอยู่ในพื้นที่แออัดหรือพื้นที่สาธารณะที่มีผู้คนพลุกพล่าน

บทสรุป: สุขภาพที่ดี คือการท่องเที่ยวที่ราบรื่น

การเจ็บป่วยระหว่างเดินทางไม่เพียงทำให้แผนเที่ยวสะดุด แต่ยังอาจส่งผลต่อสุขภาพในระยะยาว การตรวจสุขภาพ การฉีดวัคซีนและการเตรียมตัวที่ดีจึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าเพื่อความปลอดภัยของตัวคุณเองและคนรอบข้าง